Rondom de teloorgang van Werkspoor

Gisteren, de 22e van de herfstmaand A.D. 2013, heb ik een uitzending van ‘Andere tijden’ van de V.P.R.O. gezien. Deze keer ging het over de opkomst, bloei en ondergang in 1972 van Werkspoor, de Nederlandse treinenbouwer.

Het is een tragische geschiedenis, en illustratief voor het lot van veel Nederlandse industrie. In de bloeitijd was het de grootste treinenbouwer van Europa. Alweer een loochening van de veel te vaak gehoorde leugen, dat Nederland te klein zou zijn voor deze of gene industrie. Of om iets anders zelfstandig te hebben. We zijn niet alleen niet te klein voor zoiets, we zijn er zelfs de grootste in. En de beste ook! Er werd verteld, dat er nu nog locomotieven die bij Werkspoor zijn gebouwd (begin jaren vijftig) rijden. Ze hebben al zes tot zeven miljoen kilometer (!) afgelegd en doen het dus nu nog. Dat is nog eens een staaltje van oerdegelijk Hollands vakmanschap! En ik weet: zo zijn er meer producten uit die goeie ouwe spruitjestijd (en van daarvoor) die uitmunten door oerdegelijke kwaliteit en robuustheid. Denk bv. ook eens aan de kwaliteit van de fietsen die men hier vroeger maakte. Die waren ook ‘onverwoestbaar’. Ja, ik weet: Holland op zijn best maakt betere dingen dan waar ook elders ter wereld, Duitsland niet uitgesloten. En de gulden was meestal ‘harder’ dan de D-Mark, tot vlak voor de rampzalige inruil tegen die vervloekte Euro. Toen ruilde die laffe Zalm hem veel te goedkoop in, om de Duitsers niet voor het hoofd te stoten. Die Duitsers zullen toen wel hogelijk verbaasd geweest zijn, en gedacht hebben dat Zalm gek geworden was. Het heeft ons wel 15-20% armer gemaakt, koopkracht gekost.

De kracht van Werkspoor, zo werd verteld, zat hem in de superieure kwaliteit en toewijding van het personeel. Die mensen werkten er van generatie op generatie (het bedrijf stamt reeds uit 1828 en is, zo meldt Wikipedia, opgericht met steun van koning Willem I), en hebben soms meer dan een halve eeuw bij Werkspoor gewerkt, van hun elfde tot hun 65^e! Dat bedrijf gaf zekerheid. En deed veel voor het personeel, ook buiten werktijd. En daar was het personeel gelukkig mee. Fabricage van de beste treinen ter wereld was het gevolg.

Nee, aan het gewone personeel op de werkvloer lag het in Nederland meestal niet als er iets moois kapot gemaakt werd. Doorgaans zijn het, trouwens niet alleen in het bedrijfsleven, maar ook in de politiek, de enkelingen op het hoogste niveau (directieleden, commissarissen, ministers) die de dwaze, fatale beslissingen, vaak op onoirbare gronden, nemen waardoor zaken verloren gingen en gaan voor dit land. Dit is niet iets van de laatste tijd, maar gaat al eeuwen zo. Nederland had zoveel groter en sterker kunnen zijn…        

Er werd verteld dat het door diverse factoren in de jaren zestig misging. Werkspoor had een mega-order uit Argentinië gekregen. Daardoor had men te weinig aandacht besteed aan het ook nog goede contacten onderhouden met andere mogelijke klanten, waaronder zelfs de ‘eigen’ N.S.. De directie signaleerde dat wel, maar de vakbonden wilden niet de klantenportefeuille groter maken en daardoor Werkspoor minder afhankelijk van een afnemer en dus niet minder kwetsbaar maken maar alle kaarten inzetten op de Argentijnen. Ik begrijp niet, dat een vakbond zich met zulke zaken bemoeit en dat er nog naar geluisterd wordt ook. Dat soort strategische beleidskeuzes hoort enkel genomen te worden op niveau van directies. Hier had de directie het dus wel bij het juiste eind.

Gevolg was, dat er verder geen orders binnen kwamen. Men, zelfs de N.S., kocht liever in Duitsland, waar de loonkosten lager waren. Hoe dat kon? Er werd verteld, dat Duitsland en (natuurlijk weer, zou ik erbij willen schrijven) Frankrijk verboden staatssteun gaven. Oneerlijke concurrentie dus! Nederland wilde daar niet aan, maar het fair blijven spelen. Ook toen dus al het braafste jongentje van de klas zijn, Roomser dan de paus, in dit geval dus tot de dood (i.c. van Werkspoor) erop volgt. Maar DAT zijn dus de manieren van andere landen, wanneer zij het afleggen tegen Nederland. Er is niets nieuws onder de zon. In de 17^e eeuw was het al niet anders. Mercantilisme is niet voor niets een Frans woord en uitvinding. En voerden de Engelsen niet vier zee-oorlogen tegen Holland uit jaloezie? Had Coen in de Oost niet verreweg het meeste te stellen met het perfide Albion? Nederland, in die tijd zo ongeveer het rijkste land van Europa, had toen domweg zelf ook net zo lang staatssteun moeten gaan geven totdat die andere landen daarmee ophielden. Teneinde Werkspoor, dat de beste treinen ter wereld maakte, te kunnen behouden. Het is toch onaanvaardbaar, dat de mensheid wordt beroofd van de beste treinbouwer ter wereld door het minderwaardige gedrag van andere landen, die inferieure producten maken? Maar dat is wel wat er gebeurd is! Dat hebben die laffe politici uit die tijd wel laten gebeuren, wel op hun geweten!

Er was nog even sprake van, dat Werkspoor overgenomen zou worden door de N.S., toen gelukkig nog een staatsbedrijf, zoals het hoort bij openbare nutsvoorzieningen. De overheid had er, meen ik mij uit de uitzending te herinneren, net niet genoeg geld voor (over). Een beetje vreemd. Maar in elk geval: de directie van Werkspoor en de vakbonden hadden het super personeel eerst beloofd dat er niemand ontslagen zou worden maar kwamen terug met…een sociaal plan! Iedereen vloog eruit, de enorme fabriek in Utrecht-Zuilen stond voortaan leeg! Van de beste treinenbouwer ter wereld (overigens bouwde Werkspoor nog veel meer, zoals bruggen en zelfs ooit de eerste Nederlandse helikopter (men sla er Wikipedia op na))! De topman van de vakbonden, de welbekende wijlen Herman Bode, heeft bij de onderhandelingen broddelwerk geleverd, heeft het verprutst. Schande! Ik vond het akelig om die huilebalk het personeel aan te zien vallen omdat dat hem verrader noemde, terwijl die slappeling de fout bij zichzelf had moeten zoeken! Helaas was het personeel in die tijd nog veel te braaf, veel te gedisciplineerd en geconditioneerd. Ze hadden die prutser terug naar de onderhandelingstafel moeten sturen.

Het was een erg verdrietig makende reportage. Wel verbazingwekkend dat het de ultra-linkse V.P.R.O. is die altijd weer met dit soort uiterst interessante televisie komt. Juist de omroep die voorop liep bij het slopen van de oerdegelijke samenleving die Nederland was tot aan de jaren zestig. Daarna zette de ontzuiling, het verval in, op alle mogelijke gebied, doordat de christelijke zeden en wortels van het land aangetast werden, op steeds ruimere schaal, niet langer alleen nog op de universiteiten. Het dodelijke gif van het humanistische Verlichtingsdenken sijpelde tot steeds meer organen van het lichaam der Nederlandse samenleving door. Tot op de huidige dag.